Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα

Η '''Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα''' είναι η σημαντικότερη και γνωστότερη από τις τρεις ευρωπαϊκές κοινότητες (οι άλλες δύο είναι η [[Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα|ΕΚΑΧ]] και η [[Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας|ΕΥΡΑΤΟΜ]]). Ιδρύθηκε στις [[25 Μαρτίου]] [[1957]] με τη [[Συνθήκες της Ρώμης (1957)|Συνθήκη της Ρώμης]] και με τη [[Συνθήκη του Μάαστριχτ|Συνθήκη του Μάαστριχτ]] μετονομάστηκε σε Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Μαζί με τις άλλες δύο Κοινότητες αποτελεί τον πρώτο και σημαντικότερο από τους [[Τρεις Πυλώνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης]].


== Προϊστορία του Θεσμού ==

Ο [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος]] άφησε την Ευρώπη κατεστραμμένη, διαιρεμένη και ελεγχόμενη από εξωευρωπαϊκά κέντρα ([[ΗΠΑ]], [[ΕΣΣΔ]]). Την ίδια περίοδο, η σταδιακή απώλεια των αποικιών περιόρισε την ήδη κλονισμένη οικονομική και πολιτική ισχύ των ευρωπαϊκών κρατών. Παράλληλα, οι εκατόμβες των θυμάτων των [[Παγκόσμιος Πόλεμος|δυο Παγκοσμίων Πολέμων]] κλόνισαν ανεπανόρθωτα την ιδέα του εθνικού κράτουςΒλ. Γεωργίου Μαργαρίτη, «1945: Η ηθική απαξίωση της Ευρώπης», ''Επτά Ημέρες'', 8 Μΐου 2005, [http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathglobal_2_08/05/2005_1284008]. Επίσης, μετά τον πόλεμο, το κράτος χάνει βαθμιαία το δεσπόζοντα ρόλο του στην οικονομία, της οποία ο έλεγχος περνά σε πολυεθνικά κεφάλαια για τα οποία τα εθνικά σύνορα αποτελούν μόνο εμπόδιο στην διεύρυνση των δραστηριοτήτων τους. Οι τάσεις αυτές στην οικονομία, η οποία από εθνική μεταβαλλόταν σε διεθνή, επέβαλαν την πολιτική και οργανωτική αναδιοργάνωσή της. Απάντηση σ’ αυτό το αίτημα της αγοράς ήταν οικονομική συνεργασία των κυβερνήσεων σε πολυεθνικό επίπεδο.

Στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, με τις οικονομίες των ευρωπαϊκών κρατών εξαρθρωμένες, οι ΗΠΑ βρέθηκαν αντιμέτωπες με την ανάγκη αναχαίτισης (containment) του κομμουνισμού, έτσι άρχισαν να πιέζουν τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να αναζητήσουν μορφές οικονομικής και αμυντικής συνεργασίας για την ανάσχεση της εξ ανατολών απειλής. Πρώτο μέτρο τους ήταν το [[Σχέδιο Μάρσαλ]], για την αξιοποίηση του οποίου οι ευρωπαϊκές χώρες έπρεπε να επεξεργαστούν από κοινού ένα πρόγραμμα οικονομικής ανάπτυξηςΙωακειμίδης Π., «Ευρωπαϊκή Ένωση-Ευρωπαϊκή Κοινότητα», ''Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα'', 25, 148, Αθήνα 1996.. Αυτό το πρόγραμμα οδήγησε το [[1948]] στη σύσταση του Οργανισμού Ευρωπαϊκής Οικονομικής Συνεργασίας (από το [[1961]] [[Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης]]). Την ίδια περίοδο αρχίζουν να εκδηλώνονται και οι πρώτες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες. Έτσι το [[1947]] το [[Βέλγιο]], η [[Ολλανδία]] και το [[Λουξεμβούργο]] προχωρούν στην τελωνιακή τους ένωση ([[Μπενελούξ]])Θάνος Π. Ντόκος, «30 χρόνια ΕΟΚ», ''Ιστορία'', 244 (Οκτώβριος 1988), 27. Για την ακρίβεια τότε τέθηκε σε εφαρμογή η συνθήκη τελωνιακής ένωσης που είχαν υπογράψει οι τρεις χώρες ήδη από το [[1944]] στο Λονδίνο..

Το διάστημα [[1948]]-[[1954]] θα εκδηλωθούν μια σειρά από πρωτοβουλίες (Συμβούλιο της Ευρώπης, ΕΚΑΧ, [[Ευρωπαϊκή Αμυντική Κοινότητα|ΕΑΚ]], ΔΕΕ) με περιορισμένα αποτελέσματα, έτσι οι προσπάθειες στράφηκαν στην οικονομική συνεργασίαΣύμφωνα με τον αντιπρόσωπο της [[Γαλλία|Γαλλίας]] [[Κριστιάν Πινώ]] η ιδέα μιας οικονομικής κοινότητας ήταν πολύ ευκολότερη στην πραγματοποίηση από ότι μια Ευρώπη με κοινούς αμυντικούς θεσμούς, βλ. Christian Pineau, «Η Συνθήκη της Ρώμης για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα», ''Ιστορία'', 108 (Ιούνιος 1977), 33.. Δύο Διασκέψεις των έξι υπουργών Εξωτερικών της ΕΚΑΧ, τον Ιούνιο του [[1955]] στη Μεσσήνη και το Μάιο του [[1956]] στη Βενετία έθεσαν τις βάσεις για την ανάπτυξη της Οικονομικής Συνεργασίας και τη συγκρότηση μιας κοινής αγοράς, χωρίς εσωτερικούς και με κοινούς εξωτερικούς δασμούς, προετοιμάζοντας έτσι την υπογραφή της [[Συνθήκες της Ρώμης (1957)|Συνθήκης της Ρώμης]], λίγο αργότερα.

== Ίδρυση ==
[[Image:EGKS.png|right|170px|thumb|Οι πρώτες χώρες μέλη της ΕΟΚ με βάση τη συνθήκη της Ρώμης]]
Στις [[25 Μαρτίου]] [[1957]] υπεγράφη στη [[Ρώμη]] από τις αντιπροσωπείες των κρατών μελών της [[Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα|ΕΚΑΧ]], δηλαδή από το [[Βέλγιο]], τη [[Γαλλία]], την [[Ιταλία]], το [[Λουξεμβούργο]], την [[Ολλανδία]] και τη [[Δυτική Γερμανία]] η ομώνυμη [[Συνθήκες της Ρώμης (1957)|συνθήκη]] με την οποία ιδρυόταν η '''Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα'''. Μ’ αυτήν ίδρυαν τον υπερεθνικό οργανισμό που θα εγκαθίδρυε και θα συντόνιζε την Κοινή Αγορά που θα επέτρεπε την ελεύθερη μετακίνηση ''ανθρώπων'', ''αγαθών'', ''υπηρεσιών'', ''εργασιών'' και ''κεφαλαίων'', κατά τα πρότυπα του [[Διαφωτισμός|Διαφωτισμού]] και της επιγραμματικής εκφράσεως ''laissez faire, laissez aller, laissez passer''. Με την ίδρυσή της, τα κράτη μέλη εκχώρησαν το κυριαρχικό δικαίωμα της δασμολογικής πολιτικής, το οποίο περιήλθε στη δικαιοδοσία των οργάνων της ΕΟΚ, τα οποία θεσμοθετήθηκαν από τη Συνθήκη της Ρώμης, αλλά και από την παλαιότερη [[Συνθήκη των Παρισίων (1951)]] με την οποία είχε ιδρυθεί η ΕΚΑΧ.

== Στόχοι και επιδιώξεις ==
Σε αντίθεση με τη συνθήκη των Παρισίων, η συνθήκη δημιουργίας της ΕΟΚ ήταν απλώς ένα γενικό πλαίσιο δράσης. Με εξαίρεση την [[Κοινή Αγροτική Πολιτική|ΚΑΠ]]Η ΚΑΠ παρέμεινε για μεγάλο χρονικό διάστημα ένα από τα κυριότερα πεδία άσκησης κοινής πολιτικής των χωρών μελών, λόγω ίσως και της ιδιαίτερης σημασίας που κατέχει ο αγροτικός τομέας σε πολλά από τα μέλη (Γαλλία, Ιταλία, Ολλανδία, Ελλάδα, Ισπανία). Δεν είναι τυχαίο ότι κατά τις δεκαετίες '70, '80 και '90 εκπροσωπεί πάνω από το ήμισυ του γενικού προϋπολογισμού της κοινότητας. και την τελωνιακή ένωση απλώς απαριθμούσε στόχους, αφήνοντας στους θεσμούς την ελευθερία δράσης για την εκπλήρωσή τους. Έτσι οι κοινοτικοί θεσμοί αποκτούσαν έναν αποφασιστηκό ρόλο στην προώθηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, αν και οι εξουσίες τους περιορίζονταν σε σχέση με τη συνθήκη των Παρισίων στον οικονομικό τομέα.

Αν και απώτερος σκόπός της ΕΟΚ ήταν η προώθηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, σε πρώτη φάση δώθηκε προτεραιότητα στην οικονομική συνεργασία, στην υποβοήθηση της ανάπτυξης και στην εξάληψη των οικονομικών ανισοτήτων. Η οικονομική ολοκλήρωση επελέγη ως μέσο για επίτευξη της βελτίωσης της οικονομικής αλλά και της κοινονικής ευημερίας και εν τέλει για την προώθηση και της πολιτικής ολοκλήρωσης.

Για την ΕΟΚ ετέθη ο στόχος της ισόρροπης και σταθερής οικονομικής ανάπτυξης μέσω:
*Της δημιουργίας ενός ενιαίου χώρου χωρίς εσωτερικά σύνορα που θα επέτρεπε την ελεύθερη μετακίνηση ανθρώπων, κεφαλαίων και εμπορευμάτωνΗ εγκαθίδρυση της Κοινής Αγοράς (Ενιαία Εσωτερική Αγορά) έλαβε χώρα κυρίως την περίοδο 1985-1992 με την υιοθέτηση διαφόρων νομικών προτάσεων των κοινοτικών οργάνων που οδήγησαν στην κατάργηση των φυσικών, τεχνικών και φορολογικών εμποδίων. Η φορολογική εναρμόνιση (με την εφαρμογή κοινής έμμεσης φορολογίας) αποτελούσε ένα από τα κυριότερα ζητήματα, στην επιδίωξη της εξάλειψης των διαφόρων ανισοτήτων, η οποία παρόλη την προεργασία παραμένει ένα ζητούμενο..
*Της εφαρμογής κοινής δασμολογικής πολιτικής προς τις τρίτες χώρες.
*Την προστασία των ασθενέστερων χωρών, περιφερειών αλλά και κοινωνικών ομάδων (μέσω των διαφόρων προγραμμάτων περιφεριακής ανάπτυξης, της ΚΑΠ και των επιχειρησιακών πλαισίων).
*Της ίδρυσης μιας κοινής οικονομικής και νομισματικής ένωσης και την μελλοντική (για τα δεδομένα της εποχής) προοπτική ενός κοινού νομίσματος.

Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων προωθήθηκαν μια σειρά από δραστηριότητες που περιελάμβαναν:
#Τη σταδιακή κατάργηση όλων των δασμών, των ποσοτικών περιορισμών και των μέτρων προστατευτισμού μεταξύ των κρατών μελών.
#Κοινή εμπορική πολιτική προς τις τρίτες χώρες.
#Κοινή πολιτική σχετικά με την είσοδο και τη μετακίνηση προσώπων στην κοινή αγορά, είτε από τα κράτη μέλη, είτε από τρίτα κράτη.
#Κοινή πολιτική στον τομέα της γεωργίας, της αλιείας (ΚΑΠ), της ενέργειας και σταδιακά σε όλους τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας.
#Σταδιακή εφαρμογή κοινών κανόνων προστασίας της αγοράς και κρατικού παρεμβατισμού σ' αυτήν.
#Την ενίσχυση της ανταγωνιστηκότητας της βιομηχανίας.
#Την ενίσχυση της οικονομικής συνοχής, μέσω διαφόρων κοινοτικών προγραμμάτων.
#Την προώθηση της έρευνας και της τεχνολογίας, καθώς και την ενίσχυση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης.
Παρά τη σημαντική πρόοδο οι περισσότερες από αυτές τις δραστηριότητες άρχισαν να δίνουν καρπούς μόλις στα μέσα της δεκαετίας του '90 και ακόμη και τώρα αποτελούν σε μεγάλο βαθμό ζητούμενο. Από αυτής της απόψεως, κύρια συμβολή της ΕΟΚ, μέχρι την ίδρυση της ΕΕ ήταν η προεργασία, μέσω της σύνταξης των νομικών κειμένων, των συμβάσεων και βέβαια της προετοιμασίας των συνειδήσεων των πολιτών των χωρών μελών.

== Ιστορική Εξέλιξη ==
Εν αντιθέσει προς την ΕΑΚ που καταψηφίστηκε από το Γαλλικό κοινοβούλιο, η συνθήκες της Ρώμης επικυρώθηκαν σύντομα και χωρίς προβλήματα. Παράλληλα οι δύο συνθήκες συμπληρώθηκαν από μια σειρά πρωτόκολλα που υπογράφτηκαν στις Βρυξέλλες στις [[17 Απριλίου]] [[1957]]Με τα πρωτόκολλα αυτά καθοριζόταν το καθεστώς λειτουργίας του [[Ευρωπαϊκό Δικαστήριο|Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου]] και της [[Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων|Ευρωπαϊκής Τραπέζης Επενδύσεων]].. Την [[1 Ιανουαρίου|1η Ιανουαρίου]] [[1958]] άρχισε η λειτουργία των οργάνων της ΕΟΚ με έδρα τις Βρυξέλλες.
Την περίοδο αυτή η κύρια αντίδραση προερχόταν από τη [[Μεγάλη Βρετανία]], η οποία σε συνεργασία με Σκανδιναβικές κυρίως χώρες προχώρησε το [[1960]] στην ίδρυση της [[Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών|Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελευθέρων Συναλλαγών]] (ΕΖΕΣ).

Παράλληλα όμως είχαν αρχίσει να προχωρούν οι εργασίες για τη συγκρότηση μιας κοινής αγοράς. Έτσι την 1η Ιανουαρίου [[1959]] πραγματοποιείται η κατάργηση των πρώτων τελωνιακών δασμών, ενώ από το [[1961]] άρχισε η επεξεργασία της [[Κοινή Αγροτική Πολιτική|Κοινής Αγροτικής Πολιτικής]] (ΚΑΠ), η οποία θα συμφωνηθεί τον Ιανουάριο του [[1962]], βασιζόμενη στην αρχή της προστασίας του αγροτικού εισοδήματος. Μέχρι την [[1 Ιουλίου|1η Ιουλίου]] [[1968]] θα καταργηθούν όλοι οι εσωτερικοί δασμοί μεταξύ των έξι.

Από το [[1958]] όμως, η άνοδος του στρατηγού [[Σαρλ ντε Γκωλ|ντε Γκώλ]] στο προεδρικό αξίωμα δυσχέρανε την πρόοδο των εργασιώνΟ στρατηγός Σάρλ ντε Γκώλ ήταν αντίθετος προς την ιδέα της μεταβίβασης κυριαρχικών δικαιωμάτων από τα κράτη στην Ευρωπαϊκή επιτροπή.. Η πρώτη κρίση ήρθε το [[1963]], με την άσκηση «Βέτο» στην αίτηση ένταξης της Μ. Βρετανία στην ΕΟΚ, πράξη που επαναλήφθηκε το [[1967]]. Η κρίση θα γίνει εντονότερη μετά την αποτυχία των διαπραγματεύσεων για την ΚΑΠ. Οι αντιθέσεις θα επιχειρηθεί να συμβιβαστούν το Σεπτέμβριο του [[1965]] με την εισαγωγή της αρχής της ομοφωνίας στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Τελικά μετά την άνοδο του Πομπιντού θα επαναληφθούν οι συζητήσεις.

Το 1965 με τη [[Συνθήκη Συγχώνευσης]] τα όργανα των ΕΚΑΧ, ΕΟΚ και ΕΚΑΤ θα συγχωνευθούνΗ συνθήκη θα τεθεί σε εφαρμογή από το 1967.. Το Δεκέμβριο του [[1969]] θα συγκληθεί διάσκεψη κορυφής στη Χάγη, με την οποία θα αρχίσει η εφαρμογή της τελικής φάσης των προβλέψεων της συνθήκης της Ρώμης. Στη συνάντηση αυτή θα καθοριστούν οι οικονομικοί πόροι της Κοινότητας, οι όροι χρηματοδότησης της ΚΑΠ, το εύρος των εξουσιών των κοινοτικών οργάνων και οι όροι διεύρυνσης της Κοινότητας.

Από τη δεκαετία του ’60 η ΕΟΚ θα αρχίσει να αναπτύσσει σχέσεις τρίτες χώρες. Το 1959 η [[Ελλάδα]] και το 1961 η [[Τουρκία]] υποβάλλουν αίτηση συνδέσεως. Το 1963 υπογράφει με 18 αφρικανικές χώρες τη Σύμβαση της Γιαουντέ με την οποία εξασφαλιζόταν η πενταετής συνεργασία μεταξύ των συμβαλλομένων μερών. Το [[1975]] υπογράφεται η σύμβαση της Λομέ για την οικονομική συνεργασία μεταξύ της ΕΟΚ και με 45 αναπτυσσόμενες χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού. Σταδιακά μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’70 θα υπογραφούν πάνω από 250 διμερείς συμφωνίες μεταξύ Κοινότητας και τρίτων χωρών.

[[Image:EC1990.png|left|180px|thumb|Η ΕΟΚ της Συνθήκης του Μάαστριχτ]]Στη διάσκεψη του Παρισιού το [[1974]] συμφωνήθηκε η ίδρυση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης. Λίγο αργότερα ([[1976]]) ιδρύεται και το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα. Από το [[1985]] εγκαινιάζεται η εις βάθος τροποποίηση των ιδρυτικών συνθηκών με σκοπό την εμβάθυνση της ενοποίησης. Το [[1986]] υιοθετήται από την επιτροπή η Ευρωπαϊκή σημαία. Το Φεβρουάριο του 1986 υπογράφεται η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη με την οποία θεσμοθετούνται οι αναγκαίες ρυθμίσεις για την εγκαθίδρυση της ενιαίας εσωτερικής αγοράς. Παράλληλα παραχωρούνται περισσότερες εξουσίες στα κοινοτικά όργανα για τη διαμόρφωση πολιτικής.


Παράλληλα κατά τις δεκαετίες του '70 και του '80 η ΕΟΚ σταδιακά επεκτείνεται με την ένταξη σ' αυτήν της Μ. Βρετανίας, της Ιρλανδίας και της Δανίας το [[1973]], της Ελλάδας το [[1981]] και της Ισπανίας και Πορτογαλίας το [[1986]].

Τον Φεβρουάριο του [[1992]] στο Μάαστριχτ της Ολλανδίας υπογράφεται από τις αντιπροσωπείες των 12 χωρών-μελών η ομώνυμη [[Συνθήκη του Μάαστριχτ|συνθήκη]] με την οποία ιδρύεται η Ευρωπαϊκή Ένωση. Με την ίδια συνθήκη η αφερείται από τον τίτλο της ΕΟΚ ο προσδιορισμός "οικονομική", επισημαίνοντας την αλλαγή του χαρακτήρα της ΕΟΚ, η οποία έπαυε πλέον να έχει μόνο οικονομικό χαρακτήρα.

== Παραπομπές ==



== Βιβλιογραφία ==
*Γέμτος Α. Π., «Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα»,'' Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα'', 25, 158-160, Αθήνα 1996.
*Ελευθεροτυπία,''Ιστορικά'', 240 (10 Ιουνίου 2004).
*Ιωακειμίδης Π., «Ευρωπαϊκή Ένωση-Ευρωπαϊκή Κοινότητα»,'' Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα'', 25, 147-155, Αθήνα 1996.
*—, ''Ευρωπαϊκή Πολιτική Ένωση'', Αθήνα 1993.
*Μαρδάς Δημήτρης, «Ευρωπαϊκή ενότητα», ''Ιστορία'', 152 (Φεβρουάριος 1981, 96-99.
*Ντόκος Π. Θάνος, «30 χρόνια ΕΟΚ», ''Ιστορία'', 244 (Οκτώβριος 1988), 26-34.
*Pineau Christian, «Η Συνθήκη της Ρώμης για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα», ''Ιστορία'', 108 (Ιούνιος 1977), 32-34.
*Τσούκαλης Λ., ''Η Νέα Ευρωπαϊκή Οικονομία'', Αθήνα 1994.

{{Χρονοδιάγραμμα-ΕΕ}}

[[Κατηγορία:Κοινότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης]]

[[bg:Европейска общност]]
[[bs:Evropska ekonomska zajednica]]
[[ca:Comunitat Europea]]
[[cs:Evropské společenství]]
[[cy:Cymuned Ewropeaidd]]
[[da:Europæiske Fællesskab]]
[[de:Europäische Gemeinschaft]]
Η '''Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα''' είναι η σημαντικότερη και γνωστότερη από τις τρεις ευρωπαϊκές κοινότητες (οι άλλες δύο είναι η [[Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα|ΕΚΑΧ]] και η [[Ευρωπαϊκή Κοινότητα Ατομικής Ενέργειας|ΕΥΡΑΤΟΜ]]). Ιδρύθηκε στις [[25 Μαρτίου]] [[1957]] με τη [[Συνθήκες της Ρώμης (1957)|Συνθήκη της Ρώμης]] και με τη [[Συνθήκη του Μάαστριχτ|Συνθήκη του Μάαστριχτ]] μετονομάστηκε σε Ευρωπαϊκή Κοινότητα. Μαζί με τις άλλες δύο Κοινότητες αποτελεί τον πρώτο και σημαντικότερο από τους [[Τρεις Πυλώνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης]].


== Προϊστορία του Θεσμού ==

Ο [[Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος]] άφησε την Ευρώπη κατεστραμμένη, διαιρεμένη και ελεγχόμενη από εξωευρωπαϊκά κέντρα ([[ΗΠΑ]], [[ΕΣΣΔ]]). Την ίδια περίοδο, η σταδιακή απώλεια των αποικιών περιόρισε την ήδη κλονισμένη οικονομική και πολιτική ισχύ των ευρωπαϊκών κρατών. Παράλληλα, οι εκατόμβες των θυμάτων των [[Παγκόσμιος Πόλεμος|δυο Παγκοσμίων Πολέμων]] κλόνισαν ανεπανόρθωτα την ιδέα του εθνικού κράτουςΒλ. Γεωργίου Μαργαρίτη, «1945: Η ηθική απαξίωση της Ευρώπης», ''Επτά Ημέρες'', 8 Μΐου 2005, [http://www.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathglobal_2_08/05/2005_1284008]. Επίσης, μετά τον πόλεμο, το κράτος χάνει βαθμιαία το δεσπόζοντα ρόλο του στην οικονομία, της οποία ο έλεγχος περνά σε πολυεθνικά κεφάλαια για τα οποία τα εθνικά σύνορα αποτελούν μόνο εμπόδιο στην διεύρυνση των δραστηριοτήτων τους. Οι τάσεις αυτές στην οικονομία, η οποία από εθνική μεταβαλλόταν σε διεθνή, επέβαλαν την πολιτική και οργανωτική αναδιοργάνωσή της. Απάντηση σ’ αυτό το αίτημα της αγοράς ήταν οικονομική συνεργασία των κυβερνήσεων σε πολυεθνικό επίπεδο.

Στα πρώτα μεταπολεμικά χρόνια, με τις οικονομίες των ευρωπαϊκών κρατών εξαρθρωμένες, οι ΗΠΑ βρέθηκαν αντιμέτωπες με την ανάγκη αναχαίτισης (containment) του κομμουνισμού, έτσι άρχισαν να πιέζουν τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να αναζητήσουν μορφές οικονομικής και αμυντικής συνεργασίας για την ανάσχεση της εξ ανατολών απειλής. Πρώτο μέτρο τους ήταν το [[Σχέδιο Μάρσαλ]], για την αξιοποίηση του οποίου οι ευρωπαϊκές χώρες έπρεπε να επεξεργαστούν από κοινού ένα πρόγραμμα οικονομικής ανάπτυξηςΙωακειμίδης Π., «Ευρωπαϊκή Ένωση-Ευρωπαϊκή Κοινότητα», ''Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα'', 25, 148, Αθήνα 1996.. Αυτό το πρόγραμμα οδήγησε το [[1948]] στη σύσταση του Οργανισμού Ευρωπαϊκής Οικονομικής Συνεργασίας (από το [[1961]] [[Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης]]). Την ίδια περίοδο αρχίζουν να εκδηλώνονται και οι πρώτες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες. Έτσι το [[1947]] το [[Βέλγιο]], η [[Ολλανδία]] και το [[Λουξεμβούργο]] προχωρούν στην τελωνιακή τους ένωση ([[Μπενελούξ]])Θάνος Π. Ντόκος, «30 χρόνια ΕΟΚ», ''Ιστορία'', 244 (Οκτώβριος 1988), 27. Για την ακρίβεια τότε τέθηκε σε εφαρμογή η συνθήκη τελωνιακής ένωσης που είχαν υπογράψει οι τρεις χώρες ήδη από το [[1944]] στο Λονδίνο..

Το διάστημα [[1948]]-[[1954]] θα εκδηλωθούν μια σειρά από πρωτοβουλίες (Συμβούλιο της Ευρώπης, ΕΚΑΧ, [[Ευρωπαϊκή Αμυντική Κοινότητα|ΕΑΚ]], ΔΕΕ) με περιορισμένα αποτελέσματα, έτσι οι προσπάθειες στράφηκαν στην οικονομική συνεργασίαΣύμφωνα με τον αντιπρόσωπο της [[Γαλλία|Γαλλίας]] [[Κριστιάν Πινώ]] η ιδέα μιας οικονομικής κοινότητας ήταν πολύ ευκολότερη στην πραγματοποίηση από ότι μια Ευρώπη με κοινούς αμυντικούς θεσμούς, βλ. Christian Pineau, «Η Συνθήκη της Ρώμης για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα», ''Ιστορία'', 108 (Ιούνιος 1977), 33.. Δύο Διασκέψεις των έξι υπουργών Εξωτερικών της ΕΚΑΧ, τον Ιούνιο του [[1955]] στη Μεσσήνη και το Μάιο του [[1956]] στη Βενετία έθεσαν τις βάσεις για την ανάπτυξη της Οικονομικής Συνεργασίας και τη συγκρότηση μιας κοινής αγοράς, χωρίς εσωτερικούς και με κοινούς εξωτερικούς δασμούς, προετοιμάζοντας έτσι την υπογραφή της [[Συνθήκες της Ρώμης (1957)|Συνθήκης της Ρώμης]], λίγο αργότερα.

== Ίδρυση ==
[[Image:EGKS.png|right|170px|thumb|Οι πρώτες χώρες μέλη της ΕΟΚ με βάση τη συνθήκη της Ρώμης]]
Στις [[25 Μαρτίου]] [[1957]] υπεγράφη στη [[Ρώμη]] από τις αντιπροσωπείες των κρατών μελών της [[Ευρωπαϊκή Κοινότητα Άνθρακα και Χάλυβα|ΕΚΑΧ]], δηλαδή από το [[Βέλγιο]], τη [[Γαλλία]], την [[Ιταλία]], το [[Λουξεμβούργο]], την [[Ολλανδία]] και τη [[Δυτική Γερμανία]] η ομώνυμη [[Συνθήκες της Ρώμης (1957)|συνθήκη]] με την οποία ιδρυόταν η '''Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα'''. Μ’ αυτήν ίδρυαν τον υπερεθνικό οργανισμό που θα εγκαθίδρυε και θα συντόνιζε την Κοινή Αγορά που θα επέτρεπε την ελεύθερη μετακίνηση ''ανθρώπων'', ''αγαθών'', ''υπηρεσιών'', ''εργασιών'' και ''κεφαλαίων'', κατά τα πρότυπα του [[Διαφωτισμός|Διαφωτισμού]] και της επιγραμματικής εκφράσεως ''laissez faire, laissez aller, laissez passer''. Με την ίδρυσή της, τα κράτη μέλη εκχώρησαν το κυριαρχικό δικαίωμα της δασμολογικής πολιτικής, το οποίο περιήλθε στη δικαιοδοσία των οργάνων της ΕΟΚ, τα οποία θεσμοθετήθηκαν από τη Συνθήκη της Ρώμης, αλλά και από την παλαιότερη [[Συνθήκη των Παρισίων (1951)]] με την οποία είχε ιδρυθεί η ΕΚΑΧ.

== Στόχοι και επιδιώξεις ==
Σε αντίθεση με τη συνθήκη των Παρισίων, η συνθήκη δημιουργίας της ΕΟΚ ήταν απλώς ένα γενικό πλαίσιο δράσης. Με εξαίρεση την [[Κοινή Αγροτική Πολιτική|ΚΑΠ]]Η ΚΑΠ παρέμεινε για μεγάλο χρονικό διάστημα ένα από τα κυριότερα πεδία άσκησης κοινής πολιτικής των χωρών μελών, λόγω ίσως και της ιδιαίτερης σημασίας που κατέχει ο αγροτικός τομέας σε πολλά από τα μέλη (Γαλλία, Ιταλία, Ολλανδία, Ελλάδα, Ισπανία). Δεν είναι τυχαίο ότι κατά τις δεκαετίες '70, '80 και '90 εκπροσωπεί πάνω από το ήμισυ του γενικού προϋπολογισμού της κοινότητας. και την τελωνιακή ένωση απλώς απαριθμούσε στόχους, αφήνοντας στους θεσμούς την ελευθερία δράσης για την εκπλήρωσή τους. Έτσι οι κοινοτικοί θεσμοί αποκτούσαν έναν αποφασιστηκό ρόλο στην προώθηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, αν και οι εξουσίες τους περιορίζονταν σε σχέση με τη συνθήκη των Παρισίων στον οικονομικό τομέα.

Αν και απώτερος σκόπός της ΕΟΚ ήταν η προώθηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, σε πρώτη φάση δώθηκε προτεραιότητα στην οικονομική συνεργασία, στην υποβοήθηση της ανάπτυξης και στην εξάληψη των οικονομικών ανισοτήτων. Η οικονομική ολοκλήρωση επελέγη ως μέσο για επίτευξη της βελτίωσης της οικονομικής αλλά και της κοινονικής ευημερίας και εν τέλει για την προώθηση και της πολιτικής ολοκλήρωσης.

Για την ΕΟΚ ετέθη ο στόχος της ισόρροπης και σταθερής οικονομικής ανάπτυξης μέσω:
*Της δημιουργίας ενός ενιαίου χώρου χωρίς εσωτερικά σύνορα που θα επέτρεπε την ελεύθερη μετακίνηση ανθρώπων, κεφαλαίων και εμπορευμάτωνΗ εγκαθίδρυση της Κοινής Αγοράς (Ενιαία Εσωτερική Αγορά) έλαβε χώρα κυρίως την περίοδο 1985-1992 με την υιοθέτηση διαφόρων νομικών προτάσεων των κοινοτικών οργάνων που οδήγησαν στην κατάργηση των φυσικών, τεχνικών και φορολογικών εμποδίων. Η φορολογική εναρμόνιση (με την εφαρμογή κοινής έμμεσης φορολογίας) αποτελούσε ένα από τα κυριότερα ζητήματα, στην επιδίωξη της εξάλειψης των διαφόρων ανισοτήτων, η οποία παρόλη την προεργασία παραμένει ένα ζητούμενο..
*Της εφαρμογής κοινής δασμολογικής πολιτικής προς τις τρίτες χώρες.
*Την προστασία των ασθενέστερων χωρών, περιφερειών αλλά και κοινωνικών ομάδων (μέσω των διαφόρων προγραμμάτων περιφεριακής ανάπτυξης, της ΚΑΠ και των επιχειρησιακών πλαισίων).
*Της ίδρυσης μιας κοινής οικονομικής και νομισματικής ένωσης και την μελλοντική (για τα δεδομένα της εποχής) προοπτική ενός κοινού νομίσματος.

Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων προωθήθηκαν μια σειρά από δραστηριότητες που περιελάμβαναν:
#Τη σταδιακή κατάργηση όλων των δασμών, των ποσοτικών περιορισμών και των μέτρων προστατευτισμού μεταξύ των κρατών μελών.
#Κοινή εμπορική πολιτική προς τις τρίτες χώρες.
#Κοινή πολιτική σχετικά με την είσοδο και τη μετακίνηση προσώπων στην κοινή αγορά, είτε από τα κράτη μέλη, είτε από τρίτα κράτη.
#Κοινή πολιτική στον τομέα της γεωργίας, της αλιείας (ΚΑΠ), της ενέργειας και σταδιακά σε όλους τους τομείς οικονομικής δραστηριότητας.
#Σταδιακή εφαρμογή κοινών κανόνων προστασίας της αγοράς και κρατικού παρεμβατισμού σ' αυτήν.
#Την ενίσχυση της ανταγωνιστηκότητας της βιομηχανίας.
#Την ενίσχυση της οικονομικής συνοχής, μέσω διαφόρων κοινοτικών προγραμμάτων.
#Την προώθηση της έρευνας και της τεχνολογίας, καθώς και την ενίσχυση της εκπαίδευσης και της κατάρτισης.
Παρά τη σημαντική πρόοδο οι περισσότερες από αυτές τις δραστηριότητες άρχισαν να δίνουν καρπούς μόλις στα μέσα της δεκαετίας του '90 και ακόμη και τώρα αποτελούν σε μεγάλο βαθμό ζητούμενο. Από αυτής της απόψεως, κύρια συμβολή της ΕΟΚ, μέχρι την ίδρυση της ΕΕ ήταν η προεργασία, μέσω της σύνταξης των νομικών κειμένων, των συμβάσεων και βέβαια της προετοιμασίας των συνειδήσεων των πολιτών των χωρών μελών.

== Ιστορική Εξέλιξη ==
Εν αντιθέσει προς την ΕΑΚ που καταψηφίστηκε από το Γαλλικό κοινοβούλιο, η συνθήκες της Ρώμης επικυρώθηκαν σύντομα και χωρίς προβλήματα. Παράλληλα οι δύο συνθήκες συμπληρώθηκαν από μια σειρά πρωτόκολλα που υπογράφτηκαν στις Βρυξέλλες στις [[17 Απριλίου]] [[1957]]Με τα πρωτόκολλα αυτά καθοριζόταν το καθεστώς λειτουργίας του [[Ευρωπαϊκό Δικαστήριο|Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου]] και της [[Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων|Ευρωπαϊκής Τραπέζης Επενδύσεων]].. Την [[1 Ιανουαρίου|1η Ιανουαρίου]] [[1958]] άρχισε η λειτουργία των οργάνων της ΕΟΚ με έδρα τις Βρυξέλλες.
Την περίοδο αυτή η κύρια αντίδραση προερχόταν από τη [[Μεγάλη Βρετανία]], η οποία σε συνεργασία με Σκανδιναβικές κυρίως χώρες προχώρησε το [[1960]] στην ίδρυση της [[Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών|Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελευθέρων Συναλλαγών]] (ΕΖΕΣ).

Παράλληλα όμως είχαν αρχίσει να προχωρούν οι εργασίες για τη συγκρότηση μιας κοινής αγοράς. Έτσι την 1η Ιανουαρίου [[1959]] πραγματοποιείται η κατάργηση των πρώτων τελωνιακών δασμών, ενώ από το [[1961]] άρχισε η επεξεργασία της [[Κοινή Αγροτική Πολιτική|Κοινής Αγροτικής Πολιτικής]] (ΚΑΠ), η οποία θα συμφωνηθεί τον Ιανουάριο του [[1962]], βασιζόμενη στην αρχή της προστασίας του αγροτικού εισοδήματος. Μέχρι την [[1 Ιουλίου|1η Ιουλίου]] [[1968]] θα καταργηθούν όλοι οι εσωτερικοί δασμοί μεταξύ των έξι.

Από το [[1958]] όμως, η άνοδος του στρατηγού [[Σαρλ ντε Γκωλ|ντε Γκώλ]] στο προεδρικό αξίωμα δυσχέρανε την πρόοδο των εργασιώνΟ στρατηγός Σάρλ ντε Γκώλ ήταν αντίθετος προς την ιδέα της μεταβίβασης κυριαρχικών δικαιωμάτων από τα κράτη στην Ευρωπαϊκή επιτροπή.. Η πρώτη κρίση ήρθε το [[1963]], με την άσκηση «Βέτο» στην αίτηση ένταξης της Μ. Βρετανία στην ΕΟΚ, πράξη που επαναλήφθηκε το [[1967]]. Η κρίση θα γίνει εντονότερη μετά την αποτυχία των διαπραγματεύσεων για την ΚΑΠ. Οι αντιθέσεις θα επιχειρηθεί να συμβιβαστούν το Σεπτέμβριο του [[1965]] με την εισαγωγή της αρχής της ομοφωνίας στη διαδικασία λήψης αποφάσεων. Τελικά μετά την άνοδο του Πομπιντού θα επαναληφθούν οι συζητήσεις.

Το 1965 με τη [[Συνθήκη Συγχώνευσης]] τα όργανα των ΕΚΑΧ, ΕΟΚ και ΕΚΑΤ θα συγχωνευθούνΗ συνθήκη θα τεθεί σε εφαρμογή από το 1967.. Το Δεκέμβριο του [[1969]] θα συγκληθεί διάσκεψη κορυφής στη Χάγη, με την οποία θα αρχίσει η εφαρμογή της τελικής φάσης των προβλέψεων της συνθήκης της Ρώμης. Στη συνάντηση αυτή θα καθοριστούν οι οικονομικοί πόροι της Κοινότητας, οι όροι χρηματοδότησης της ΚΑΠ, το εύρος των εξουσιών των κοινοτικών οργάνων και οι όροι διεύρυνσης της Κοινότητας.

Από τη δεκαετία του ’60 η ΕΟΚ θα αρχίσει να αναπτύσσει σχέσεις τρίτες χώρες. Το 1959 η [[Ελλάδα]] και το 1961 η [[Τουρκία]] υποβάλλουν αίτηση συνδέσεως. Το 1963 υπογράφει με 18 αφρικανικές χώρες τη Σύμβαση της Γιαουντέ με την οποία εξασφαλιζόταν η πενταετής συνεργασία μεταξύ των συμβαλλομένων μερών. Το [[1975]] υπογράφεται η σύμβαση της Λομέ για την οικονομική συνεργασία μεταξύ της ΕΟΚ και με 45 αναπτυσσόμενες χώρες της Αφρικής, της Καραϊβικής και του Ειρηνικού. Σταδιακά μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ’70 θα υπογραφούν πάνω από 250 διμερείς συμφωνίες μεταξύ Κοινότητας και τρίτων χωρών.

[[Image:EC1990.png|left|180px|thumb|Η ΕΟΚ της Συνθήκης του Μάαστριχτ]]Στη διάσκεψη του Παρισιού το [[1974]] συμφωνήθηκε η ίδρυση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης. Λίγο αργότερα ([[1976]]) ιδρύεται και το Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα. Από το [[1985]] εγκαινιάζεται η εις βάθος τροποποίηση των ιδρυτικών συνθηκών με σκοπό την εμβάθυνση της ενοποίησης. Το [[1986]] υιοθετήται από την επιτροπή η Ευρωπαϊκή σημαία. Το Φεβρουάριο του 1986 υπογράφεται η Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη με την οποία θεσμοθετούνται οι αναγκαίες ρυθμίσεις για την εγκαθίδρυση της ενιαίας εσωτερικής αγοράς. Παράλληλα παραχωρούνται περισσότερες εξουσίες στα κοινοτικά όργανα για τη διαμόρφωση πολιτικής.


Παράλληλα κατά τις δεκαετίες του '70 και του '80 η ΕΟΚ σταδιακά επεκτείνεται με την ένταξη σ' αυτήν της Μ. Βρετανίας, της Ιρλανδίας και της Δανίας το [[1973]], της Ελλάδας το [[1981]] και της Ισπανίας και Πορτογαλίας το [[1986]].

Τον Φεβρουάριο του [[1992]] στο Μάαστριχτ της Ολλανδίας υπογράφεται από τις αντιπροσωπείες των 12 χωρών-μελών η ομώνυμη [[Συνθήκη του Μάαστριχτ|συνθήκη]] με την οποία ιδρύεται η Ευρωπαϊκή Ένωση. Με την ίδια συνθήκη η αφερείται από τον τίτλο της ΕΟΚ ο προσδιορισμός "οικονομική", επισημαίνοντας την αλλαγή του χαρακτήρα της ΕΟΚ, η οποία έπαυε πλέον να έχει μόνο οικονομικό χαρακτήρα.

== Παραπομπές ==



== Βιβλιογραφία ==
*Γέμτος Α. Π., «Ευρωπαϊκό Νομισματικό Σύστημα»,'' Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα'', 25, 158-160, Αθήνα 1996.
*Ελευθεροτυπία,''Ιστορικά'', 240 (10 Ιουνίου 2004).
*Ιωακειμίδης Π., «Ευρωπαϊκή Ένωση-Ευρωπαϊκή Κοινότητα»,'' Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάννικα'', 25, 147-155, Αθήνα 1996.
*—, ''Ευρωπαϊκή Πολιτική Ένωση'', Αθήνα 1993.
*Μαρδάς Δημήτρης, «Ευρωπαϊκή ενότητα», ''Ιστορία'', 152 (Φεβρουάριος 1981, 96-99.
*Ντόκος Π. Θάνος, «30 χρόνια ΕΟΚ», ''Ιστορία'', 244 (Οκτώβριος 1988), 26-34.
*Pineau Christian, «Η Συνθήκη της Ρώμης για την Ευρωπαϊκή Κοινότητα», ''Ιστορία'', 108 (Ιούνιος 1977), 32-34.
*Τσούκαλης Λ., ''Η Νέα Ευρωπαϊκή Οικονομία'', Αθήνα 1994.

{{Χρονοδιάγραμμα-ΕΕ}}

[[Κατηγορία:Κοινότητες της Ευρωπαϊκής Ένωσης]]

[[bg:Европейска общност]]
[[bs:Evropska ekonomska zajednica]]
[[ca:Comunitat Europea]]
[[cs:Evropské společenství]]
[[cy:Cymuned Ewropeaidd]]
[[da:Europæiske Fællesskab]]
[[de:Europäische Gemeinschaft]]
[[el:Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα]]
[[en:European Economic Community]]
[[eo:Eŭropa Ekonomia Komunumo]]
[[es:Comunidades Europeas]]
[[eu:Europako Ekonomia Erkidegoa]]
[[fi:Euroopan yhteisö]]
[[fr:Communauté européenne]]
[[gl:Comunidade Económica Europea]]
[[hr:Europska ekonomska zajednica]]
[[hu:Európai Közösség]]
[[id:Komunitas Eropa]]
[[io:Europana Komuneso]]
[[is:Evrópubandalagið]]
[[it:Comunità Europea]]
[[ja:欧州共同体]]
[[ko:유럽 공동체]]
[[lt:Europos Ekonominė Bendrija]]
[[mk:Европска Економска Заедница]]
[[nl:Europese Gemeenschap]]
[[oc:Comunautat Economica Europèa]]
[[pl:Wspólnota Europejska]]
[[pt:Comunidade Económica Europeia]]
[[ro:Comunitatea Europeană]]
[[ru:Европейское сообщество]]
[[sl:Evropska skupnost]]
[[sv:Europeiska gemenskapen]]
[[sw:Jumuiya ya Kiuchumi ya Ulaya]]
[[tr:Avrupa Topluluğu]]
[[uk:Європейські спільноти]]
[[zh:欧洲共同体]]

[[en:European Economic Community]]
[[eo:Eŭropa Ekonomia Komunumo]]
[[es:Comunidades Europeas]]
[[eu:Europako Ekonomia Erkidegoa]]
[[fi:Euroopan yhteisö]]
[[fr:Communauté européenne]]
[[gl:Comunidade Económica Europea]]
[[hr:Europska ekonomska zajednica]]
[[hu:Európai Közösség]]
[[id:Komunitas Eropa]]
[[io:Europana Komuneso]]
[[is:Evrópubandalagið]]
[[it:Comunità Europea]]
[[ja:欧州共同体]]
[[ko:유럽 공동체]]
[[lt:Europos Ekonominė Bendrija]]
[[mk:Европска Економска Заедница]]
[[nl:Europese Gemeenschap]]
[[oc:Comunautat Economica Europèa]]
[[pl:Wspólnota Europejska]]
[[pt:Comunidade Económica Europeia]]
[[ro:Comunitatea Europeană]]
[[ru:Европейское сообщество]]
[[sl:Evropska skupnost]]
[[sv:Europeiska gemenskapen]]
[[sw:Jumuiya ya Kiuchumi ya Ulaya]]
[[tr:Avrupa Topluluğu]]
[[uk:Європейські спільноти]]
[[zh:欧洲共同体]]